Spojrzawszy oczyma tych, którzy widzieć nie mogą, widzimy i czujemy więcej

^{Krótka narada w Starostwie przed wizytą studyjną w mieście}

W pierwszym dniu odbyło się spotkanie studyjne w Starostwie Powiatowym z udziałem sekretarza powiatu Ryszarda Anusiewicza, naczelnika Wydziału Organizacyjno-Prawnego Bogdana Komarzewskiego, naczelnika Wydziału Gospodarowania Mieniem Wojciecha Kolandryka-Sadowskiego, architekta powiatowego Tadeusza Leszczyńskiego, dyrektora Powiatowego Zarządu Dróg Leszka Aleksiejuka, przewodniczącej Koła PZN w Bielsku Podlaskim Ewy Kamieńskiej-Czerw, z przedstawicielami Biura Zarządu Głównego PZN w Warszawie: Agnieszką Fabisiak, Grzegorzem Lutomskim (koordynatorem projektu) i Rafałem Kanarkiem. Sekretarz na wstępie przypomniał, iż ideą projektu jest przybliżenie tematyki potrzeb osób niewidomych i słabowidzących, dokonanie analizy i przedstawienie możliwości adaptowania, oznakowania i usunięcia barier w przestrzeni publicznej (np. budynkach użyteczności publicznej, na drogach, chodnikach itp.). Następnie podczas spaceru po centrum Bielska Podlaskiego przeanalizowano bieżące rozwiązania architektoniczne i komunikacyjne na przejściach dla pieszych, chodnikach i schodach pod kątem przystosowania do potrzeb osób z dysfunkcją wzroku. Co ciekawe, szczególne wrażenie pod względem estetycznym i praktycznym wywołały na przybyłych bielskie kosze na śmieci, widoczne z daleka dzięki swoim kolorowym kapturkom. Pozytywnie oceniono również zastosowanie sygnału dźwiękowego jako uzupełnienia sygnalizacji świetlnej na przejściach.

^{Schody wiodące do Starostwa – czytelne i bezpieczne ciągi piesze}

Drugi dzień miał charakter szkoleniowy. Przybyłych, 25 osób z różnych instytucji i firm działających w przestrzeni publicznej, powitał wicestarosta Piotr Bożko, który następnie przedstawił prowadzących szkolenie i przypomniał genezę udziału Powiatu Bielskiego w projekcie.

^{Budka telefoniczna częściowo niewidzialna}

Zarząd Powiatu w Bielsku Podlaskim podjął jednogłośnie 18 maja br. decyzję o współpracy z Polskim Związkiem Niewidomych przy realizacji projektu. Wicestarosta podkreślił, że dzięki temu, że jest to inicjatywa oddolna, lepsze dostosowanie przestrzeni publicznej do potrzeb osób niedowidzących i niewidomych ma duże szanse na realizację, w odróżnieniu od programów tworzonych i uchwalanych odgórnie.

^{Typowe schody-przeszkody. Brak kontrastu co najmniej na krawędziach dolnego i górnego stopnia}

Koordynator Lutomski przedstawił uczestnikom szkolenia założenia projektu „Chcemy zobaczyć żółte pasy, usłyszeć numery autobusów”, realizowanego do grudnia 2009 roku. Bierze w nim udział siedem powiatów z województw mazowieckiego i podlaskiego. Celem projektu jest informowanie i edukowanie społeczeństwa w zakresie problematyki osób niewidomych i słabowidzących oraz likwidacja części doświadczanych przez te osoby barier w zakresie przemieszczania się w przestrzeni publicznej. Połączone działania Polskiego Związku Niewidomych i lokalnych samorządów mają przybrać formę długofalowej polityki owocującej dostosowaniem przestrzeni publicznej do wymogów osób z dysfunkcjami narządu wzroku. Priorytetami są działania edukacyjne oraz opracowania studyjne dotyczące priorytetów informacji wizualnej, dotykowej i głosowej.

^{Schody to też wizytówka, ta akurat niezbyt zachęcająca i czytelna}

Rodzaje niepełnosprawności wzrokowej oraz problemy osób z dysfunkcją wzroku przedstawiła Agnieszka Fabisiak, specjalista z Centrum Rehabilitacji BZG PZN. Niewidomy to osoba, która nigdy nie widziała, ociemniały to ten, który pamięta świat widziany przed utratą wzroku. Osoba określana jako inwalida wzroku dysponuje bardzo różnie ograniczoną zdolnością odbierania i interpretowania wrażeń wzrokowych, to osoba stopniowo tracąca wzrok, lub zszokowana nagłą utratą zdolności widzenia, osoba, która dzięki działaniom medycznym uzyskała ograniczoną zdolność widzenia, ale jeszcze nie potrafiąca z niej korzystać.

^{Koordynator Grzegorz Lutomski wyjaśnia założenia projektu}

Z możliwymi rodzajami niepełnosprawności związanych z narządem wzroku uczestnicy szkolenia zapoznali się też praktycznie, zakładając specjalne gogle symulacyjne. Jak dało się zauważyć po ich zachowaniu i sposobie poruszania się, dopiero w tym momencie ostatecznie otworzyły im się oczy na problemy osób funkcjonujących odmiennie wzrokowo. Po chwili swoje doświadczenia skonfrontowali z wiedzą praktyczną przedstawioną przez Rafała Kanarka, specjalistę ds. tyflologii (z gr. tyflos – niewidomy, logos – nauka) – dziedziny stanowiącej zbiór informacji z zakresu psychologii, medycyny, socjologii, pedagogiki, techniki itd., które mogą być przydatne osobom niewidomym, słabowidzącym lub tym, którzy mają z nimi do czynienia.

^{Zmiana sposobu widzenia świata – ćwiczenia w goglach}

Cisza i naturalne skupienie uczestników podczas szkolenia potwierdziły, że realizacja w naszym powiecie projektu jest jak najbardziej pożądana. Główne bariery w przestrzeni publicznej to brak standaryzacji w sposobie oznaczania miejsc kluczowych, takich jak przystanki, przejścia dla pieszych oraz barier w poruszaniu się, jak np. różne słupki, kosze na śmieci, budki telefoniczne. Dzięki prezentowanym slajdom można było obejrzeć przykłady stosowanych na całym świecie rozwiązań, tych niewłaściwych i tych dobrych. Wiele w tej materii jest jeszcze do zrobienia również w powiecie bielskim, co widać na zamieszczonych zdjęciach.

^{Ciemność widzę, widzę ciemność… albo jakieś plamy, a może tylko mały punkt}

Zachęcamy wszystkich do refleksji oraz zalecamy stosowanie się do przedstawionych poniżej zasad i rozwiązań poprawiających dostępność otoczenia i podnoszących jakość życia innych osób – naszych bliskich w domach, a także klientów instytucji, firm i sklepów. Problem niedowidzenia może z powodów losowych, zdrowotnych lub wraz z wiekiem dotknąć większości z nas, dlatego należy dbać o narząd wzroku już teraz, zaś tym, którzy dar dobrego widzenia już utracili, winniśmy pomóc, tym bardziej że nie wymaga to wielkich nakładów sił czy środków.

^{Agnieszka Fabisiak, Grzegorz Lutomski i Rafał Kanarek z PZN wprowadzili zebranych w świat, jakiego nie znali}

^{„Powiat bielski” pisany alfabetem Braille’a}

Zasady adaptacji środowiska fizycznego do potrzeb osób niewidomych i słabowidzących zalecane przez Polski Związek Niewidomych

Oznaczenia dotykowe, kontrastowe i napisy
• znaki i napisy powinny znajdować się na poziomie oczu (tj. 1,4-1,7 m)
• należy stosować litery o prostym kroju (bez kursywy, same wielkie litery), czcionką bezszeryfową (Arial, Tahoma) na matowym, kontrastowym tle, wysokości minimum 10 cm
• oznaczenia dotykowe (np. napisy brajlowskie lub oznaczenia wypukłe) należy umieszczać na wysokości 1,4-1,7 m

Zasady umieszczania oznaczeń kontrastowych i dotykowych w przestrzeni publicznej
• oznaczenia przejść dla pieszych: wypukły, kontrastowy pas (optymalnie żółty) szerokości 80 cm ułożony bezpośrednio wzdłuż krawędzi krawężnika
• oznaczenie na przystankach komunikacji miejskiej (autobusowych, tramwajowych): od krawędzi krawężnika powierzchnie – 15 cm żółta, 15 cm czarna, 30 cm powierzchnia szara antypoślizgowa, 35-40 cm wypukła i żółta (powierzchnia z wypustkami)
• oznaczenia na peronach dworców kolejowych: wypukły, kontrastowy pas (optymalnie żółty) szerokości 40 cm w odległości 50-70 cm od krawędzi peronu, przy krawędzi peronu żółta linia szerokości 10-15 cm
• oznaczenia schodów: wypukły, kontrastowy pas (optymalnie żółty) szerokości 60 cm w odległości 30 cm przed pierwszym i za ostatnim stopniem, na krawędzi pierwszego i ostatniego stopnia kontrastowy pas szerokości min. 8 cm na płaszczyźnie pionowej i poziomej stopnia
• oznaczenia szklanych powierzchni: na wysokości oczu (1,4-1,7 m), kontrastowy pas szerokości ok. 10-15 cm, kontrastowy pas szerokości 10-15 cm wokół drzwi (obramowanie drzwi)
• oznaczenia wejść w pojazdach komunikacji miejskiej: żółty pas przy krawędzi podestu szerokości min. 8 cm oraz na krawędzi stopnia (pas szer. min. 8 cm na płaszczyźnie pionowej i poziomej stopnia)
• oznaczenia betonowych koszy na śmieci, donic itd.: kontrastowy pas (optymalnie żółty) szerokości 10-15 cm, w odległości 3-4 cm pod górną krawędzią kosza donicy
• oznaczenia poręczy: kontrastowe poręcze na tle ściany
• oznaczenia drzwi wind: kontrastowy pas szerokości 10-15 cm wokół drzwi (obramowanie drzwi), na wysokości oczu (1,4-1,7 m) kontrastowy pas szerokości ok. 10-15 cm
• oznaczenia brajlowskie na przyciskach windy
• oznaczenia drzwi obrotowych: kontrastowy pas szerokości 10-15 cm wokół drzwi (obramowanie drzwi)

Oznaczenia dźwiękowe
• przejścia dla pieszych (preferowany dźwięk – klekot bociana)
• oznaczenia dźwiękowe wewnątrz i zewnątrz autobusów i tramwajów (numer linii, nazwa przystanku bieżącego i najbliższego)
• oznaczenia dźwiękowe windy (informacja, na jakim piętrze znajduje się winda)