Dotyk i jego znaczenie dla rozwoju
Ten pierwszy kontakt jest podstawą do rozwoju więzi emocjonalnych, sposobem komunikowania się. Po narodzinach moc dotyku nie gaśnie, wręcz przeciwnie. Nie bez powodu położna kładzie dziecko matce na piersi, aby mogła poczuć bicie jego serca, bliskość, zapach, dotyk. Receptory dotyku znajdują się bowiem na całym ciele człowieka, począwszy od opuszków palców nóg, poprzez tułów, usta, do czubka głowy.
Język fizyczny jest jednym z najsilniejszych języków miłości. Kiedy posługujemy się nim w naturalny i czuły sposób, dajemy dziecku poczucie bezpieczeństwa, budujemy pozytywne więzi.
Wiele badań naukowych potwierdza, że dzieci noszone na rękach, tulone, głaskane, są spokojniejsze, lepiej się rozwijają, czują sie zaakceptowane, szczęśliwe, pogodne, mają wyższe poczucie własnej wartości od tych, u których potrzeba dotyku nie została wystarczająco zaspokojona.
Dotyk jest naturalną formą wyrażania uczuć wobec najbliższych, w ten sposób uczymy dzieci ufności i pogodnego nastawienia do świata. W przyszłości takie dzieci łatwiej nawiążą kontakty z rówieśnikami, będą potrafiły tworzyć związki oparte na zdrowych zasadach dawania i brania. W dorosłym życiu przekażą pozytywne emocje swoim dzieciom.
Zmysł dotyku wpływa na całokształt prawidłowego rozwoju naszych dzieci, a także na umiejętność poznawania otaczającego nas świata. Kształtuje on sferę neurofizjologii dziecka, stymuluje jego rozwój fizyczny, psychiczny, a także zdolności emocjonalne i poznawcze.
Poradnia Psychologiczno-Pedagogiczna w Bielsku Podlaskim wprowadza nową metodę terapeutyczną, a mianowicie neurokinezjologiczną terapię taktylną.
Terapia taktylna to techniki masażu i stymulacji skóry, które wpływają na rozwój funkcji półkul i kory mózgowej, śródmózgowia i tylnych partii mózgu. Metoda stosowana jest z powodzeniem w pracy z dziećmi z różnymi problemami rozwojowymi, a w szczególności:
- mózgowym porażeniem dziecięcym,
- spektrum autyzmu,
- lękami i fobiami,
- zachowaniem agresywnym,
- opóźnieniem w rozwoju umysłowym,
- ADHD/ADD,
- trudnościami w nauce,
- zaburzeniami mowy,
- zaburzeniami integracji sensorycznej.
Każdy człowiek niezależnie od wieku powinien być dotykany w akceptowany sposób, minimum 30 razy dziennie!
W mózgu dziecka od pierwszych chwil po porodzie tworzy się koncepcja świata, która zależy od informacji przesyłanych przez specjalne „odbiorniki”:
- oczy przekazują obraz i kolor,
- uszy – dźwięk,
- język dostarcza informacji o smakach,
- receptory umieszczone w skórze pozwalają odczuć trzymany w ręce przedmiot.
Dotyk umożliwia kształtowanie świadomości kontaktu skóry z przedmiotem, jego temperatury, ciężaru, kształtu oraz faktury materiału. Dotyk pozwala również ocenić (w kategoriach przyjemny – nieprzyjemny), czy to z czym styka się skóra jest dla organizmu bezpieczne, czy też nie (dzięki receptorom bólu).
A co się dzieje, w przypadku gdy informacje nie docierają prawidłowo do mózgu, są zniekształcone, bądź niepełne z powodu nieprawidłowości receptorów skóry?
- Dzieci, których receptory nie będą pracować prawidłowo (np. nie będą akceptowały przytulania, leżenia na brzuchu, dotykania przedmiotów w swoim otoczeniu), ograniczają tym samym swoje doznania emocjonalne i funkcje poznawcze.
- Dzieci postrzegane jako agresywne mogą nie być świadome, że uderzenie boli, ponieważ sami nie odczuwają bólu.
- Niezborność ruchów może być efektem niesprawności receptorów informujących o położeniu ciała w przestrzeni tzw. proprioreceptorów (czucia głębokiego).
- Nadwrażliwość sensoryczna może być podłożem lub jedną z przyczyn nadpobudliwości ruchowej i emocjonalnej czy też braku koncentracji, obniżeniem motywacji do uczenia się, niechęci do przytulania, niechęci do sportu, skłonnościami do konfliktów, nieprawidłowych relacji z rówieśnikami.
Terapia taktylna ma na celu zrównoważyć system nerwowy (procesy pobudzania i hamowania), co zwiększa skuteczność podejmowanych innych działań terapeutycznych.
Maria Marciniak-Kraśko, logopeda, Poradnia Psychologiczno-Pedagogiczna w Bielsku Podlaskim
